İSTANBUL (AA) – AHMET ESAD ŞANİ – Yazar ve siyasetçi Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun vefatının üzerinden 48 sene geçti.
Roman, öykü ve makalelerinde Türk toplumundaki değişiklikleri ele alan, eski Anadolu Ajansı (AA) Yönetim Kurulu Başkanı Karaosmanoğlu, 27 Mart 1889'da Kahire'de dünyaya geldi.
Mısır'ın ardından okul hayatına Manisa ve İzmir'de devam eden Karaosmanoğlu, daha sonra İstanbul'da hukuk eğitimi aldı.
İsviçre'de 1916-1919 arasında tüberküloz tedavisi gören yazar, İstanbul'a döndüğünde İkdam gazetesi yazarı olarak Milli Mücadele'yi destekleyen yazılar kaleme almaya başladı.
– Mardin ve Manisa milletvekilliği yaptı
Karaosmanoğlu, 1921'de Ankara hükümetinin çağrısıyla Anadolu'ya geçti ve savaştan sonra Tetkik-i Mezalim Heyeti'nde görevli olarak Kütahya, Simav, Gediz, Eskişehir, Sakarya civarını dolaştı, Mardin ve Manisa milletvekilliği yaptı.
Hakimiyet-i Milliye, Cumhuriyet ve Milliyet gazeteleri ile imtiyaz sahipliğini yaptığı Kadro dergisine edebi ve siyasi yazılar yazan Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 1934-1954 arasında Tiran, Prag, Lahey, Bern ve Tahran'da elçilik görevlerine getirildi.
Emekli olarak ülkeye dönen Karaosmanoğlu, 1961'de CHP Manisa Milletvekili seçildi ve bir yıl sonra partisinden ayrılarak siyasi hayata veda etti. Karaosmanoğlu'nun son resmi görevi 1966'da başlayarak vefatına kadar sürdürdüğü AA Yönetim Kurulu Başkanlığı oldu.
– Eserlerinde tarihi olayları ve sosyal değişimleri ele aldı
Yayımlanan ilk eseri "Nirvana" adlı piyes olan Karaosmanoğlu'nun yazıları, Çığır, Dergah, Genç Kalemler, Güzel Sanatlar Mecmuası, Hayat, İctihad, İnci, Jale, Meydan, Muhit, Musavver Muhit, Musavver Eşref, Musavver Hale, Peyam-ı Edebi, Nevsal-i Milli, Resimli İstanbul, Rübab, Servet-i Fünun, Şebab, Şiir ve Tefekkür, Tercüman, Tercüman-ı Hakikat, Türk Yurdu, Varlık, Yeni İstanbul, Yeni Mecmua, Yeni Nesil'in de arasında bulunduğu gazete ve dergilerde yer aldı.
Edebi hayatının başlarında, "ferdiyetçi" sanat anlayışını, işgal yıllarından sonra ise bağımsız sanat davası yerine, toplumun ve milletin malı olan sanatı benimseyen Karaosmanoğlu, romanlarında Sultan Abdülmecid devrinden 1950'lere kadarki süreçteki tarihi olayları ve sosyal değişmeleri anlattı.
Usta yazarın eserlerinde, tasavvufi hikmetler, Kitab-ı Mukaddes'ten kıssalar, Yunus Emre, Fuzuli, Karacaoğlan gibi yerli şairlerin yanı sıra Ibsen, Maeterlinck, Proust, Nietzsche, Bergson gibi Batılı yazar ve filozoflar da etkili oldu.
– Şiir, deneme ve romanları yayımlandı
Çok yönlü bir şair olan Karaosmanoğlu, "Erenlerin Bağından" ve "Okun Ucundan" kitaplarında, mensur şiir türü örneklerini, "Alp Dağlarından ve Miss Chalfrin'in Albümünden" eserinde de denemelerini bir araya getirdi.
Usta edebiyatçının "Bir Sürgün", "Hep O Şarkı", "Kiralık Konak", "Sodom ve Gomore", "Nur Baba", "Hüküm Gecesi", "Yaban", "Ankara" ve "Panorama" adlı romanları 1922-1956 arasında okuyucuyla buluştu.
Hikayeciliğinin ilk döneminde kaleme aldığı "Bir Serencam" ve "Rahmet"te, Edebiyat-ı Cedide anlayışını yansıtarak ferdi ve ailevi konuları işleyen Karaosmanoğlu, ikinci dönemde hikayelerinin konularını değiştirerek toplum meselelerine yöneldi.
"Milli Savaş Hikayeleri" ve "İzmir'den Bursa'ya" adlı eserlerinde öyküleri yayımlanan yazarın, kitaplarına girmeyen 20 hikayesi ise 1985'te Niyazi Akı tarafından "Hikayeler" adıyla kitaplaştırıldı.
Karaosmanoğlu, "Nirvana", "Veda", "Sağanak" ve "Mağara" adlı piyesler ile "Anamın Kitabı", "Gençlik ve Edebiyat Hatıraları", "Vatan Yolunda", "Politikada 45 Yıl" ve "Zoraki Diplomat" isimli 5 hatırat kaleme aldı.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 13 Aralık 1974'te tedavi edilmekte olduğu Ankara'daki Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde vefat etti.
Arkasında birçok edebiyat eseri bırakan AA Yönetim Kurulu Başkanı Karaosmanoğlu'nun vefatı, AA bülteninde ilk haber olarak yer aldı.
Karaosmanoğlu'nun cenazesi 14 Aralık 1974'te TBMM'de ve AA'nın o dönemde Hanımeli Sokak'ta bulunan genel müdürlük binasında düzenlenen törenlerin ve Şişli Camii'nde kılınan namazın ardından Yahya Efendi Mezarlığı'na toprağa verildi.
News
