Devlet memurlarının birinci derece yakınlarının refakat gerektirmesi hallerinde memurlara refakat izni verilebilir. Bunun için öncelikle hasta olan kişinin memura yakınlık durumu:
bağlarından biri olmalıdır. Bu yakınların haricinde memurlara refakat izni verilmez. Bu hükümler 657 sayılı kanunun 105. Maddesinde belirtilmiştir. Aynı maddenin devamında ise hastanede yatan hasta için refakat izni şartları belirlenmiştir:
Bu şartları taşıyan hasta yakını memurlara 3 aya kadar refakat izni verilebilir. Bu süre boyunca memurların maaşında kesinti olmaz. Ayrıca yıllık izin ve mazeret izni süreleri eksilmez.
Memurların refakat izni alabilmesi için gerekli durumlar aşağıdaki gibidir:
Eşi ameliyat olan devlet memurları refakat izni alabilirler. Bunun için hastaya refakat edebilecek uygun bir yakının olmaması şartı aranır. Bununla birlikte refakat gerektiğine ilişkin doktor raporu da istenen belgeler arasındadır. Bu şartları sağlayan memurlara 3 aya kadar refakat izni verilebilir.
Yakınlarına refakat etmek zorunda kalan memurlara 3 ay refakat izni verilebilir. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 105. Maddesinde belirtildiği gibi bu süre 3 ayı geçemez. Memurun kendi ameliyat olması halinde uzatılabilen bu izin, refakat halinde uzatılmaz. Tedavi süresi 3 ayı geçecekse memurların bu süre zarfında refakat edebilecek birini bulması gerekir.
Memurlara verilen refakat izni için gerekli rapor hastanelerden alınır. Bunun için öncelikle hastanın durumunu gösterir bir sağlık kurulu raporu gereklidir. Bu raporda hastanın refakat gerektirdiği ibaresi yer almalıdır. Bununla birlikte memur, hastaya refakat edebilecek başka kimsenin olmadığını da beyan etmek zorundadır. Gerekli hallerde diğer aile üyelerinin ikametgahını gösterir nüfus kayıt örneği idare tarafından istenebilir.
Memurların aldığı refakat izni maaştan kesilmez. Zaten DMK’nın 105. maddesinin son paragrafında refakat izni 3 ay ile sınırlandırılmıştır. Bu sebeple kaza, ameliyat vb. durumları veya kanser hastalarına refakat izni gerektiğinde alınabilecek 3 aylık izin memurların maaşında kesinti yapmaz. Aynı zamanda senelik izin hakları ve mazeret izin süreleri de refakat izninden etkilenmez. Memur, refakat izninden döndükten sonra yıllık izinlerini veya mazeret izinlerini eksiksiz olarak kullanabilir.